Mình chưa bao giờ nghĩ sẽ viết những bài viết như thế này. Vài năm trước, tất cả những gì mình kiếm được ngoài công việc văn phòng 9 to 5 là từ việc nhận tư vấn vài khách hàng lẻ tẻ, viết bài cho 1-2 chiến dịch PR, xuất bản sách in. Cho tới tháng 6/2018, mình mới quyết định dừng việc đi làm và tập trung cho viết lách tự do. Đó có lẽ là một quyết định đã thay đổi cuộc sống và công việc của mình hoàn toàn, và may là nó đi theo hướng tích cực ngoài mong đợi.
Trong 2 năm, mình kiếm được loanh quanh $70,000 từ việc viết lách online, cố vấn, dạy online và làm việc từ xa – nói chung đều liên quan tới và dựa trên việc viết. Mình được trả tiền để làm cố vấn nội dung, để viết cho các nền tảng xã hội và các chiến dịch PR của những thương hiệu khác nhau chủ yếu liên quan tới giáo dục, thời trang, truyền thông tiếp thị và làm cha mẹ.
Có thể những bài học sau đây của mình sẽ giúp các bạn tránh được những sai lầm khi bắt đầu chuyển hướng và tập trung cho sự nghiệp viết lách tự do (freelance writer) của mình.
- Đừng bỏ cuộc, khi bắt đầu kiếm tiền từ viết lách tự do, ai cũng gặp khó khăn cả thôi. Chỉ cần bạn cứ cố gắng tiếp tục, trau dồi bản thân và tin rằng mình có thể làm điều đó.
- Hãy vạch ra những gạch đầu dòng rõ ràng cho những dự định, mục tiêu của mình khi bắt đầu. Đừng làm mà không biết mình làm để làm gì và đạt được gì.
- Sắp xếp thời gian để tập viết ít nhất 2 tiếng mỗi ngày trong 1 năm đầu tiên – nó sẽ trở thành thói quen viết lách. Tăng tốc viết từ 1000 chữ/2 tiếng lên thành 1500, rồi 2000 chữ chẳng hạn. Chọn một khoảng thời gian phù hợp và viết tốt nhất trong ngày (với mình thường là lúc 3h sáng)
- Nhớ là phải xuất bản công khai những gì bạn viết, nếu chỉ viết cho mình mình đọc thì không bao giờ bạn trở thành cây viết tự do được đâu.
- Tìm một writing coach 1:1 cho bạn hoặc là tham gia khóa học, tham gia các nhóm để tăng tốc thành công.
- Viết một cách thường xuyên, thậm chí chỉ là viết ở dạng nhật ký, ghi chép. Hãy sử dụng nó như một chỗ để bạn ném vào những ý tưởng và để thực hiện mục tiêu, quyết tâm của mình trong quá trình luyện viết.
- Kết nối với những cây viết khác để cùng nhau tiến bộ và nhận được sự hỗ trợ.
- Học thêm về SEO, cách làm website đơn giản và tiếp thị liên kết.
- Học thêm cơ bản về thương hiệu cá nhân, về tư duy thẩm mỹ, về thiết kế, về content marketing…
- Bắt tay vào nhận một công việc nào đó, kể cả khi nó có thù lao rất thấp, thậm chí là miễn phí. Đó là đòn bẩy để bạn có được những khách hàng đầu tiên.
- Hãy cho họ hàng, bạn bè biết rằng bạn đang làm công việc viết lách tự do, cụ thể là bạn có thể viết gì và giúp gì trong việc viết. Hãy nhờ họ kết nối, hoặc chí ít là cho họ nhớ rằng có một người viết đang tìm kiếm công việc, sẽ có lúc họ kết nối cho bạn.
- Đọc thêm sách về lĩnh vực bạn viết, về chủ đề bạn quan tâm để nuôi dưỡng những ý tưởng mới, phong phú ngôn từ.
- Khi bắt đầu, chỉ nên chọn 1-3 chủ đề bạn quan tâm mà thôi, đừng tự tin “tôi có thể viết được đa dạng mọi lĩnh vực”. Viết rộng thì chắc chắn không thể viết sâu. Không viết được sâu, không thể tăng được mức thù lao của bạn.
- Đừng biến website/blog của bạn thành cuốn nhật ký online. Viết thứ gì đó người khác muốn đọc, chứ không chỉ đơn giản là viết thứ bạn muốn viết.
- Cũng đừng biến website/blog của bạn thành cuốn tạp chí, nhồi nhét đủ thể loại và chủ đề. Bạn không thể làm được và cũng không nên mất thời gian, chất xám làm như vậy để làm gì.
- Sử dụng một ứng dụng ghi chú, thỉnh thoảng hãy ra ngoài và quan sát. Ngồi một quán trà đá, đi gội đầu, đi xe bus và lắng nghe quan sát mọi thứ xung quanh mình – nó sẽ mang lại nhiều thứ thú vị mà bạn không ngờ tới – và cũng giúp bạn không bao giờ mất cảm hứng.
- Hãy nói chuyện với một ai đó hàng tuần: đồng nghiệp cũ, một người hàng xóm, một người bạn mới quen trên facebook… Hãy lắng nghe câu chuyện của họ.
- Đừng bao giờ sai hẹn, nếu chưa kịp hoàn thành đúng hẹn, hãy thông báo trước và đặt lại hẹn mà chắc chắn không làm ảnh hưởng tới công việc hay kết quả chung.
- Đừng nghĩ mình nên nghỉ ngơi vào ngày cuối tuần. Kể cả là cuối tuần, cũng hãy dành thời gian nhất định để ngồi lại với những bài viết.
- Sử dụng nguyên tắc Pomodoro để viết hiệu quả và nghỉ ngơi phù hợp khi viết.
- Việc viết blog không nên chiếm quá 50% thời gian, có lẽ nó chỉ nên chiếm khoảng 20-30% còn lại bạn nên học SEO, quảng cáo Facebook, social media, email marketing, kết nối với các blog khác và thuê một nhóm viết làm việc với mình.
- Đầu tư vào một khóa học viết để hiểu được lộ trình thành công. Nó sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và có kế hoạch rõ ràng để hành động cho ước mơ của bạn. Nếu chưa biết nên học gì, hãy tham khảo khóa học “12 bước để trở thành fulltime writer” của mình.
- Để hồ sơ của bạn chuyên nghiệp và sạch sẽ, bạn nên sử dụng LinkedIn, nó giúp bạn kết nối với những cây viết khác và cả những khách hàng tiềm năng nữa.
- Mình không nói bạn phải trở thành chuyên gia trong một lĩnh vực mới có thể viết để kiếm tiền nhưng bạn nên hướng mình trở thành một “chuyên gia” trong lĩnh vực của bạn để có thể có thù lao tốt hơn và mở rộng các hình thức kiếm tiền khác (như làm diễn giả, khóa học, huấn luyện, viết sách…)
- Tăng mức thù lao lên sớm hơn bạn nghĩ. Đừng nghĩ chỉ khi bạn đạt được cột mốc nào đó thì mới nên tăng giá. Việc tăng giá cũng là động lực để bạn cố gắng hơn và đạt được mục tiêu nhanh hơn.
- Đừng ngại yêu cầu khách hàng thanh toán đúng hẹn.
- Đừng bỏ bê phương tiện truyền thông xã hội, nó mang tới cho bạn nhiều cơ hội hơn bạn nghĩ. Viết lên đó, bạn sẽ gặp khách hàng tiềm năng của mình.
- Đừng ngại khi bổ sung thêm các thuật ngữ như “freelance writer”, “copywriter” hoặc “writer” trên thông tin cá nhân của bạn ở facebook hay instagram. Nó sẽ giúp bạn hiển thị trên kết quả tìm kiếm.
- Luôn có thị trường ngách trong một chủ đề hay lĩnh vực mà bạn viết. Ví dụ bạn viết về content marketing nhưng chỉ viết riêng cho lĩnh vực giáo dục đầu đời, viết về branding nhưng chỉ viết riêng cho làm thương hiệu với ngành thời trang v.v. Hãy chọn lọc và thử sức.
- Nếu làm tốt và nhận lời khen ngợi từ khách hàng, hãy đề nghị họ tiếp tục bạn giới thiệu, đừng ngại.
- Đừng chỉ viết không, bạn hoàn toàn có thể tư vấn cho khách hàng về mặt chiến lược, giúp họ nghiên cứu từ khóa, đề xuất ý tưởng, tìm hình ảnh… Đó là cách giúp bạn tăng giá trị.
- Đừng viết miễn phí nhiều quá (có thể giới hạn 2-3 bài viết blog hoặc social post), sau đó cố gắng biến nó thành hợp đồng và yêu cầu họ trả phí.
- Nên có một website riêng và nghiêm túc phát triển nó.
- Các dự án nghe qua có thể giống nhau nhưng thực tế là sẽ có việc bạn mất thời gian nhiều hơn gấp 2-3 lần mới có thể hoàn thành. Hãy tiết kiệm thời gian và tính toán chi phí cho phù hợp.
- Hãy luôn tự nhủ và tự tin rằng “Tôi là một cây viết và tôi có thể sống được nhờ nghề này”.
- Đừng chỉ nghĩ mình là người làm thuê. Hãy trở thành một người bạn của khách hàng và giúp họ kết nối kinh doanh.
- Hãy chấp nhận rằng việc bạn bị từ chối là một phần rất bình thường trong kinh doanh và bạn sẽ dần có kinh nghiệm để cải thiện nó. Từ “không” đến “có” cũng không phải con đường quá dài đâu.
- Với những hợp đồng từ 5,000,000đ trở lên, bạn nên có hợp đồng – đó là cách để tự bảo vệ mình.
- Đừng bực bội, quá buồn hay là nói xấu khách hàng công khai nếu có một khách hàng từ chối những sản phẩm hay dịch vụ của bạn hoặc có thái độ không hợp tác với bạn khi làm việc. Hãy lạc quan, suy nghĩ tích cực và tiếp tục tiến lên phía trước. Còn nhiều cơ hội khác nữa. Nhưng không nên im lặng nếu họ xúc phạm bạn, ăn cắp chất xám của bạn hoặc quỵt thù lao của bạn.
- Đừng để mắc những lỗi cơ bản về chính tả khi viết email hay trong những bài viết đầu tiên gửi khách hàng.
- Sắm một chiếc bàn để bạn có thể đứng làm việc (chắc cũng không quá đắt đâu).
- Nếu được hãy sử dụng 2 màn hình cùng lúc, một màn hình để viết và một màn hình để nghiên cứu hoặc tìm kiếm thông tin.
- Bạn có thể báo một mức giá cao hơn giá bạn có thể làm để đàm phán. Nếu đưa ra giá thấp, bạn không thể thương lượng và nhiều khách hàng sẽ lợi dụng điều đó.
- Hãy chia sẻ để giúp đỡ những người mới bắt đầu viết lách.
- Có lẽ chỉ nên tập trung vào một nền tảng truyền thông xã hội thay vì nền tảng nào cũng xuất hiện nhưng không hiệu quả và không tập trung.
- Nên tìm hiểu, theo dõi và nghiên cứu về khách hàng ít nhất vài lần trước khi gửi thông tin báo giá hay dịch vụ.
- Đừng vội tự mãn khi có những khách hàng lớn. Hãy tiếp tục làm tốt với những khách hàng đầu tiên dù có thể họ không trả bạn cao như sau này.
- Ném mọi thứ và viết trên google drive hoặc sử dụng icloud để không mất những gì bạn đã viết.
- Viết càng dễ đọc dễ hiểu càng tốt. Viết là quá trình giúp người đọc trở nên hiểu biết thông minh hơn chứ không phải là để bạn chứng tỏ mình thông minh hơn. Hãy hiểu về thang đo trình độ đọc.
- Nên tính phí theo số chữ, theo hạng mục công việc.
- Tiếp cận với càng nhiều khách hàng thì cơ hội của bạn cũng càng tăng, nếu bạn mới bắt đầu đừng nghĩ “tôi chỉ cần viết rồi ngồi chờ là sẽ có người tìm tới thuê tôi”.
- Đừng mơ mộng bạn sẽ kiếm được trăm triệu từ việc xuất bản cuốn sách (trừ khi bạn trở thành diễn giả với nhiều talk show, xuất bản vài chục ngàn bản, có độc giả đông đảo và muốn thành huấn luyện viên…)
- Với những hợp đồng viết hộ (kiểu ghostwriting), hãy tính phí cao hơn.
- Hãy dành thời gian để tắt mọi thiết bị điện tử, tập thể dục hoặc ra ngoài trời.
- Viết quảng cáo có thể kiếm được nhiều hơn mà viết ít từ hơn. Hoặc nếu đã đủ tự tin, hãy bắt đầu đóng gói những kỹ năng và hiểu biết của bạn trong một khóa học hoặc là những quyển sách và bán nó.
- Hãy tự tin khi nói mình là cây viết tự do với người khác, nhất là những người mới gặp. Ấn tượng đầu tiên có thể lưu giữ trong trí nhớ lâu hơn bình thường.
- Nếu bạn là dân văn phòng, hãy sắp xếp viết vào buổi sáng sớm, khi năng lượng đầu ngày tươi mới và minh mẫn.
- Áp dụng kỹ thuật “batching” (kỹ thuật làm mọi việc theo đợt rất hiệu quả được mình gợi ý trong khoá học “Kỹ thuật viết & tạo ra những nội dung gây nghiện“).
- Theo dõi và chờ đón những bài viết dành cho freelancer & writing/marketing hoàn toàn miễn phí của mình hoặc cuốn sách về freelance writer sẽ xuất bản vào tháng 5/2020.
- Hãy tự hào về bản thân mình, vì đã đưa ra được một quyết định dũng cảm và theo đuổi ước mơ của mình!
Nếu mình có thể làm được, thì nhiều người khác, trong đó có bạn cũng có thể làm được. Mình biết nhiều cây viết thành công hơn nhiều, trên thế giới, họ có thể kiếm được vài trăm nghìn đô la một năm.
Hãy nhớ là khi bạn bắt đầu hành trình viết lách, khó khăn thử thách và cảm giác muốn bỏ cuộc là không thể tránh khỏi. Nó có thể đến từ việc bị khách hàng từ chối, phải học quá nhiều thứ hay là gặp khó khăn khi viết.
Hãy tin là kiên trì và sự chăm chỉ sẽ không bao giờ phản bội bạn. Bạn hoàn toàn có thể tự do viết lách và tận hưởng cuộc sống của mình nhờ thu nhập từ việc viết.
Hãy bắt đầu từ hôm nay. Hãy biến những ước mơ của bạn trở thành sự thật!
(Theo Linh Phan)
(1 ratings)
Tags: Freelance Writer, writer
Tham khảo hữu ích:
Thiết kế website chuẩn SEO mới