Năm 2005, Elon Musk từng công bố trên website của Tesla về một The Secret Tesla Master Plan, mục tiêu là giúp tạo ra nền kinh tế năng lượng nhân tạo.
Để đạt được điều này Tesla gia nhập thị trường ô tô và nhắm tới các khách hàng cao cấp. Đầu tiên là chiếc Roadster với giá bán lẻ 128,500USD. Tiếp tục sau đó họ cho ra đời xe hạng trung, rồi xe hạng thấp.
Đa phần các công ty mới thành lập đều tạo ra một rào cản đối với các khách hàng có thu nhập thấp. Họ ưu tiên cho các sản phẩm cao cấp trước để xây dựng niềm tin và doanh thu.
Việc này thì có liên quan gì tới freelancer? Có chứ, freelancer cũng là một người làm kinh doanh, vậy nên đừng chỉ biết có lao vào viết, hãy nghĩ ngợi về chuyện kinh doanh một chút.
Những cây bút mới bắt đầu vào nghề và tham gia thị trường viết tự do thường cố gắng có khách hàng càng nhanh càng tốt. Để đạt được mục tiêu này, họ thường cạnh tranh bằng giá.
Mình thấy có nhiều bạn viết bài với giá thấp đến… không thể tưởng tượng được. Họ chấp nhận viết về mọi chủ đề, không cần biết có kinh nghiệm hay không, và viết như một cái máy. Nhưng cuối cùng thì họ cũng chỉ kiếm thêm được một khoản thu nhập bấp bênh, kêu ca không đủ sống với nghề. Rồi lại tiếp tục lao vào viết những bài viết với giá bèo bọt như vậy.
Bài viết có giá cao nhất mình từng viết là một bài viết cho thương hiệu chế tác vàng ở VN, với rate là 100,000đ/chữ (phải, một trăm nghìn đồng một chữ chứ không phải một bài ạ). Tất nhiên không thể bài nào cũng có mức thù lao như thế. Nhưng hiện tại, giá các bài viết của mình thấp nhất là 1000đ/chữ. Và mình không nghĩ mình sẽ chấp nhận viết ở mức giá chỉ 10đ/chữ như nhiều post tuyển dụng nhan nhản trên các chợ viết mỗi ngày.
Hãy nghĩ đi, điều gì sẽ xảy ra khi bạn được trả tốt hơn gấp 10 lần mức mà bạn đang làm?
Không có gì sai mới chuyện bạn tìm khách hàng bằng mọi giá, nhất là với các bạn chưa từng viết hoặc chưa từng có kinh nghiệm viết lách tự do. Tuy nhiên, mình nghĩ rằng để mở rộng quy mô nhanh chóng và chất lượng, hãy nghĩ như cách Tesla nghĩ. Hãy tham gia thị trường bằng một “sản phẩm cao cấp” của riêng bạn.
Tất nhiên, để có một sản phẩm cao cấp, không thể nào bạn mang chiếc CV hay portfolio không kinh nghiệm để đi chào mức giá cao gấp 10 lần các cây viết khác đang chào được. Hãy tỉnh táo. Mình có một số lời khuyên như thế này.
Hãy đóng gói các dịch vụ của bạn
Trước hết hãy nghĩ xem bạn sẽ cung cấp những dịch vụ gì khi trở thành freelance writer. Có thể là viết blog, copywriting, tư vấn, lập kế hoạch content, viết video script… Tuy nhiên, những gì bạn làm không phải là vấn đề quan trọng nhất, vì không có bạn khách vẫn có thể tìm được nhiều người khác để thay thế.
Vấn đề quan trọng nhất là: Làm thế nào để bạn có thể tạo ra một sản phẩm để tiết kiệm thời gian cho khách hoặc kiếm được tiền cho họ?
Hãy đặt mình vào vị trí của khách. Bạn cần phải thực hiện những gì để khách trả 3tr, 5tr, 10tr cho các dịch vụ mà bạn làm?
Hãy viết ra tất cả những dịch vụ mà khách có nhu cầu thuê và bất kỳ dịch vụ nào bạn có thể làm thêm cho họ. Vậy là bạn đã có một dịch vụ được nâng cấp rồi.
Cũng không dễ để bạn có thể tìm ngay một khách sẵn sàng trả bạn 1tr một bài viết so với khách chỉ trả 100 nghìn. Quan trọng là bạn phải xây dựng được niềm tin và sự tự tin bạn có thể làm được điều đó.
Nếu muốn nhanh, bạn có thể cho họ thử sử dụng sản phẩm miễn phí, sau đó sử dụng chính kết quả đó để làm case study và chào mời các khách hàng tiềm năng khác.
Hãy chọn một lĩnh vực và tìm hiểu thực sự sâu về lĩnh vực đó
Muốn viết và đi tư vấn nội dung cho người khác, bạn phải hiểu nó đã. Mà để thực sự hiểu thì bạn phải có kiến thức về nó. Chỉ khi bạn viết đủ nhiều, đọc, học và tìm hiểu đủ nhiều về nó thì bạn mới có thể trở thành “chuyên gia” trong lĩnh vực đó.
Tại sao khách hàng là giám đốc trung tâm nghệ thuật cho trẻ nhỏ lại thuê mình viết? Vì mình có gần 3 năm làm parent coach và có chứng chỉ, bằng cấp về tâm lý học trẻ nhỏ và từng viết vài trăm bài viết trong suốt 3 năm qua về chủ đề làm cha mẹ, giáo dục và sự phát triển của trẻ nhỏ. Hoặc là, vì sao CEO của một agency về truyền thông thương hiệu lại thuê mình viết cho chị ấy? Không phải chị ấy không thể viết, mà vì không có thời gian để viết. Và vì mình đã có gần 15 năm học và làm về Truyền thông tiếp thị, liên tục viết về nó đủ nhiều để có thể tự tin viết cho một CEO. Mình cũng là tác giả sách, và điều đó là một điểm cộng lớn bởi vì để viết sách về một lĩnh vực, cũng có nghĩa là bạn phải nghiên cứu hoặc trải nghiệm đủ sâu về nó.
“Cá lớn” đang ở đâu?
Đối với các cây viết tự do muốn có mức rate cao, chúng ta nên nhắm tới những khách hàng coi trọng thời gian và chất lượng hơn tiền bạc.
Theo mình thì có một số ngách nội dung/nhóm khách hàng mà khách hàng có thể trả cao cho bạn:
- Luật
- Nha sĩ
- Nhi khoa
- Giáo dục
- Tâm lý
- Tư vấn
- Coaches
- Influencers
Bạn có thể nhắm tới các nhóm này bằng quảng cáo, phát triển xây dựng các nhóm trên mạng xã hội và mời kết bạn.
Bật mí một chút là hiện tại nhóm khách hàng thuộc nhóm Influencers, CEO, lĩnh vực Tâm lý đang chiếm 60% số khách hàng và thu nhập hàng tháng của mình. Dịch vụ mình cung cấp cho họ là: viết blog, viết sách và cho mạng xã hội.
Không có vấn đề gì khi bạn vẫn tiếp tục làm các dịch vụ viết khác, mình vẫn làm điều đó thôi. Tuy nhiên, hãy lưu ý đến một gói dịch vụ cao cấp hơn. Thậm chí bạn chỉ cần có 1 khách hàng chịu trả cao, bạn đã đủ tiền cơ bản để sống hàng tháng và không áp lực phải tìm thật nhiều khách hàng nữa. Hãy nhớ tới bài học của Tesla mà mình chia sẻ ngày hôm nay. Thay vì chỉ là một freelancer, hãy suy nghĩ và tạo ra “một doanh nghiệp” bền vững hơn.
(Theo Linh Phan)
Tags: freelancer, cần câu, freelancer writer, writrer, viết lách