Thỉnh thoảng mình đọc được một bài viết hoặc bình luận trong những hội nhóm viết content có dạng nội dung như sau: “Viết Content giá rẻ chỉ 10k/1 bài”, thậm chí có người còn nhận viết miễn phí để lấy “kinh nghiệm”. Khi nhìn thấy những bài viết hay bình luận thế này, mình bỗng cảm thấy đau lòng, thậm chí cảm thấy nghề copywriter đang bị xúc phạm.
Từ lúc nào mà những hội nhóm của copywriter lại có những tên như “chợ viết” hay “thuê viết Content giá rẻ”. Hình thức tuyển dụng, trao đổi và trả giá chẳng khác gì chợ búa.
Mình cũng từng là một copywriter và đã làm việc trong lĩnh vực này nhiều năm nên những mảng tối của nghề này đã chẳng còn xa lạ gì với mình.
Người ngoài luôn đánh giá những người làm việc tự do như mình là những người sung sướng nhất, nhàn rỗi nhất, thậm chí bị coi như kẻ thất nghiệp. Ngay cả gia đình, bạn bè và người thân của mình cũng có đôi lần nhìn nhận công việc này như thế. Ừ thì, nhìn hình thức có vẻ rất nhàn rỗi. Sáng dậy xách một chiếc balo, bên trong có một cái laptop, một chiếc điện thoại, một quyển vở, một cây bút rồi ra café ngồi đến trưa. Trưa về lại ôm laptop gõ gõ đến tối, ăn tối xong lại tiếp tục gõ gõ đến khi đi ngủ. Không phải chấp hành kỷ luật công ty, không bị sếp la rầy, không cần chờ đến tháng mới được nhận lương, thích thì làm, không thích thì nghỉ, thoải mái tự do biết bao.
Nhưng đằng sau cái vẻ rảnh rang đó của mình, ít ai có thể hiểu được đầu óc mình đang bận rộn như thế nào. Muốn làm copywriter, trước tiên bạn phải có khả năng viết và sử dụng ngôn từ. Bạn không thể chờ khi có hứng thì viết hay khi nghĩ ra ý tưởng thì mới bắt tay vào làm, vì cả đống deadline đang kín đầy trong sổ tay, nếu bạn không làm thì chắc chắn sẽ trễ hạn. Dù muốn hay không, tình nguyện hay không tình nguyện, bạn nhất định phải cầm bút lên và bắt đầu công việc viết.
Nhưng viết như thế nào mới là yếu tố then chốt. Khách hàng sẽ đưa cho bạn thông tin sản phẩm và yêu cầu, bạn cần phải tìm hiểu mọi thông tin của sản phẩm đó, tìm hiểu phân khúc thị trường mà khách hàng đang nhắm đến,và cũng cần tìm hiểu thêm thông tin sản phẩm đối thủ,…
Nếu bạn nghĩ rằng khi làm copywriter bạn chỉ cần viết một bài viết hiệu quả, đủ yếu tố để lên top và chạy quảng cáo thì bạn sai rồi, trước khi bài viết của bạn được tung ra thì bài viết đó phải “hợp ý” với khách hàng của bạn trước đã. Sẽ có những bài viết rất hoàn thiện, có đầy đủ từ khóa, đủ tính gây chú ý, đủ tính thuyết phục,… nhưng khách hàng của bạn lại không ưng ý với bài viết đó. Họ thuê bạn viết bài nhưng lại muốn bạn dùng mọi câu chữ, mọi cách thức, mọi ý tưởng theo đúng ý của họ, dù cho những ý tưởng đó không hề khả thi để tạo nên một bài viết chất lượng. Lúc này bạn chỉ có thể chấp nhận rằng, sẽ luôn có những khách hàng bảo thủ và không khách quan trong việc đánh giá bài viết. Nhiệm vụ của bạn là thuyết phục, giải thích cho họ hiểu hoặc là viết đi viết lại cho đến khi nào họ hài lòng.
Nhưng "viết" mới chỉ là điều kiện đầu tiên để bạn theo được nghề. Yếu tố quan trọng nhất là bạn phải tìm kiếm khách hàng để phục vụ. Không phải ngẫu nhiên khách hàng sẽ tìm đến bạn, bạn phải làm đủ mọi cách để kiếm khách hàng như xây dựng thương hiệu cá nhân trên Facebook, fanpage, làm website, chạy quảng cáo, hoặc tìm kiếm khách hàng trên các hội nhóm. Đây là điểm then chốt để bạn có thể kiếm tiền trong nghề này. Nếu bạn viết hay mà không có ai thuê bạn thì những bài viết của bạn mãi chỉ nằm trong kho dữ liệu máy tính. Sẽ có rất nhiều copywriter khác cạnh tranh cùng bạn, vì vậy việc tìm kiếm khách hàng sẽ gặp khá nhiều khó khăn và mức cạnh tranh gắt gao nhất luôn là vấn đề giá cả.
Có rất nhiều người chấp nhận viết với một mức giá rất rẻ để có được khách hàng. Có một khách hàng đã từng nhắn tin cho mình rằng: “Ngoài kia anh thuê chỉ 5k 1 bài viết, nếu em cũng viết giá đó thì mình hợp tác”, và đó không phải lần duy nhất mình nhận được tin nhắn như thế.
Việt Nam là một trong những nước mà thù lao cho chất xám được trả rất ít. Rất nhiều người trả thù lao cho copywriter bằng cách đếm chữ trả tiền, tiền công còn ít hơn cả những người nhập gõ dữ liệu. Cũng có rất nhiều người tìm những bạn copywriter “Free” để có bài viết.
Thật ra, thị trường sẽ luôn có cạnh tranh, và ngành copywriter cũng không phải ngoại lệ. Các copywriter có thể có những mức giá khác nhau để cạnh tranh. Nhưng xin bạn, đừng bao giờ bán chất xám của mình với giá của một ổ bánh mì, cũng đừng để chất xám của bạn gắn mác miễn phí, vì những thứ miễn phí chỉ là những thứ không có giá trị và ít được trân trọng. Có thể việc làm này của bạn không sai, nhưng vô tình điều này đã ảnh hưởng lên cả một bộ phận những người làm freelancer, làm cho cả một thị trường khách hàng luôn nghĩ rằng chỉ cần bỏ vài chục ra là có được một đống bài viết. Khiến cho giá chữ viết còn rẻ hơn cả rau bán ngoài chợ.
Hãy biết trân trọng chất xám của mình. Nếu bạn thực sự nghiêm túc với nghề viết lách, khuyên bạn đừng bao giờ làm nó miễn phí. Đừng làm để lấy kinh nghiệm, nếu đã quyết định dấn thân vào nghề thì phải thực sự nghiêm túc, chuyên nghiệp. Muốn có kinh nghiệm thì hãy tự học hỏi, tìm tòi, trau dồi kỹ năng viết cho đến khi bạn có đủ tự tin để theo nghề.
Đừng nghĩ rằng bạn làm Free thì bạn là người cao thượng. Trong mắt khách hàng bạn là một đứa ngu ngốc, để người khác lợi dụng. Trong mắt những người copywriter khác, bạn sẽ là kẻ phá hoại, làm ảnh hưởng nặng đến giá trị nghề nghiệp. Vì vậy, đã nhận viết bài thì phải chỉn chu, chuyên nghiệp và phải nhận thù lao, giả sử khách hàng đang cần gấp mà bạn viết Free, bài viết không hiệu quả rồi bạn bỏ ngang, như thế có phải bạn đang làm mất thời gian của người khác không. Nhận phí không phải là để làm giá, mà là để tôn trọng chất xám của bạn.
“Nếu mày giỏi việc gì, thì đừng bao giờ làm nó miễn phí”.
Ngay cả cốc trà đá cũng có giá ít nhất 2k, chẳng lẽ giá trị của bạn lại chỉ dừng lại ở mức 0 đồng. Thượng đế sinh ra mỗi người đều có một khả năng riêng. Nếu khả năng đặc biệt của bạn là viết thì hãy tập trung dành nguồn lực cho điều này, và nhất định phải trân trọng khả năng đó. Đừng bao giờ nghĩ rằng những gì bạn làm chỉ là viết viết gõ gõ, việc bạn làm là giúp cho việc kinh doanh của khách hàng phát triển, giúp cho họ kiếm được nhiều tiền hơn và xã hội này luôn cần đến những người sáng tạo nội dung như bạn.
Nếu đến cả bạn cũng xem rẻ nghề nghiệp của chính mình, thì liệu có thể mong cầu người khác sự tôn trọng hay không?
Mình hy vọng, những người có cùng đam mê viết lách như mình sẽ không vì những nỗi lo cơm áo gạo tiền hay mức thù lao quá rẻ mà từ bỏ đam mê. Những gì bạn tạo ra hoàn toàn xứng đáng nhận về những điều tốt đẹp nhất.
(Theo Fb Nguyễn Lệ Linh Duyên)
Tags: copywriter, bán rẻ, chất xám