Picasso nổi tiếng thành thạo những kỹ thuật hội họa cổ điển trước khi ông mạo hiểm theo đuổi và phát triển những tác phẩm của mình đi theo trường phái lập thể, chủ nghĩa siêu thực và những cách thể hiện táo bạo khác biệt. Chính nhờ kỹ năng với các nguyên tắc cơ bản của hội họa cổ điển, với ánh sáng và đổ bóng, hình khối, dạng thức… sau này đã khiến cho ông có khả năng trừu tượng hóa rất tốt.
Mình nghĩ với viết cũng như vậy thôi, phải đi từ cái cơ bản, đúng trước đã rồi muốn sáng tạo, biến thể thế nào tính sau.
Rất nhiều bạn tìm tới mình đòi học copywriting hoặc content writing khi dấu chấm dấu phẩy còn không biết đặt đúng chỗ. Các bạn nóng lòng muốn viết các bài quảng cáo triệu đơn hay content triệu view/share khi vẫn còn mắc lỗi sai cơ bản về ngữ pháp, từ vựng. Chưa kể còn viết sai chính tả và cách trình bày thì dài dòng, luộm thuộm.
Bản chất của một văn bản, dù là định dạng gì, đều là để truyền tải đi một thông điệp. Nếu nó không đảm bảo được sự rõ ràng, văn bản coi như thất bại.
Có lẽ, sự rõ ràng là thành phần cơ bản của bất kỳ công thức viết bài viết nào. Giống như nướng bánh thì sẽ cần bột, bơ, trứng, đường – là những nguyên liệu cơ bản tạo nên cốt bánh – còn bạn biến tấu hương chocolate, vani hay phủ kem, phủ gelatine thế nào thì tính sau.
Sự rõ ràng dường như là một nguyên tắc qúa cơ bản, cơ bản tới mức nó đôi khi bị bỏ qua và không được để tâm đủ.
Những cây viết vĩ đại đều nắm vững cách viết đủ rõ ràng, trước khi họ “thêm mắm thêm muối” vào những câu chuyện của mình. Vì sao ạ? Vì chỉ khi chúng ta hiểu và thực hành nhuần nhuyễn để bài viết có được sự rõ ràng rồi, chúng ta mới có thể dám tiếp tục chấp nhận rủi ro để phá cách, sáng tạo hoặc là biến tấu nó. Thành công cũng đến khi chúng ta chấp nhận rủi ro, mạnh dạn thử những thứ khác đi – nhưng phải dựa trên những gì cơ bản trước đã.
Không có gì ngạc nhiên khi nhiều phóng viên và nhà báo cũng trở thành tác giả nổi tiếng. Họ nổi tiếng không chỉ vì đam mê viết lách, mà bởi vì làm báo đã giúp họ trui rèn, có được cơ hội để truyền tải ý tưởng một cách rõ ràng và hiệu quả nhất có thể.
==> Vậy chúng ta có thể thực hành sự rõ ràng như thế nào?
Là sử dụng từ đơn giản, đúng chỗ, trật tự, trực tiếp, chủ động. Là câu ngắn gọn, đoạn ngắn gọn. Nghe có vẻ chán nhỉ? Nhưng nó còn tốt hơn nhiều là người ta cố gắng đọc nửa bài của bạn mà vẫn không hiểu được bạn đang muốn nói gì.
Thực ra nghe có vẻ nhàm chán thôi, nhưng cũng giống như học cách nấu beef steak, kỹ thuật đầu tiên không phải là bạn sẽ nấu sốt thế nào, mà là tập áp cho chuẩn độ chín từ blue rare tới well done. Sốt có thể thêm sau, từng chút một. Hoặc là khi nấu canh chua, chúng ta sẽ phải nêm vị mặn trước, rồi mới nêm tới vị chua. Nếu nêm gia vị ngay từ đầu, hoặc nêm tùy hứng, bạn sẽ có một món ăn không thể ăn được.
Quá nhiều cây viết mới mắc sai lầm khi nóng vội học những kỹ thuật khác trước khi học cách đưa ra một thông điệp/truyền tải ý tưởng rõ ràng, hiệu quả. Họ quan tâm việc mình phải phá cách, viết sáng tạo hơn, có giọng điệu ấn tượng. Họ không có thói quen biên tập kỹ lại những gì mình viết. Họ lạm dụng câu phức, câu gián tiếp. Họ dùng những từ thật kêu, thật hoa mỹ nhưng sáo rỗng.
Kết quả, vẫn không ai hiểu thông điệp bài viết là gì. Đó là rủi ro bạn sẽ phải đối mặt nếu đánh giá thấp giá trị của sự rõ ràng.
Hiểu rằng sự rõ ràng, mạch lạc là điểm đầu tiên khi nói về chất lượng của một văn bản sẽ giúp bạn biết mình cần phải làm gì để cải thiện và sửa đổi. Khi đã biết cách viết rõ ràng rồi, bạn có thể thay đổi, táo bạo hơn và trở nên khác biệt hơn – so với những cây viết còn lại.
(Fb Linh Phan)