HTML là gì? Toàn tập từ A-Z cho người dùng WordPress

Nếu bạn đang sử dụng WordPress và muốn hiểu rõ hơn về cách website hoạt động, hoặc muốn tùy chỉnh giao diện của mình một cách chuyên nghiệp, thì bài viết này chính là dành cho bạn. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu HTML từ những khái niệm cơ bản nhất đến những ứng dụng thực tế trong WordPress, giúp bạn tự tin hơn trong việc quản lý và phát triển website của mình.

HTML là gì? Vai trò trong thế giới Web

HTML, hay HyperText Markup Language, đóng vai trò là ngôn ngữ nền tảng, tạo nên cấu trúc xương sống cho mọi trang web mà chúng ta truy cập hàng ngày. Thay vì là một ngôn ngữ lập trình phức tạp với logic và thuật toán, HTML hoạt động như một hệ thống các thẻ (tags), cho phép người dùng định nghĩa và sắp xếp nội dung, từ văn bản, hình ảnh cho đến video, một cách rõ ràng và mạch lạc trên trình duyệt.

Để dễ hình dung, hãy liên tưởng HTML đến bộ khung của một ngôi nhà: nó xây dựng nền móng vững chắc, dựng lên những bức tường kiên cố và tạo hình dáng cho mái nhà, phân chia không gian thành các phòng chức năng. Tuy nhiên, HTML không can thiệp vào việc trang trí nội thất, lựa chọn màu sơn hay thiết kế chi tiết bên trong, đó là nhiệm vụ của CSS và JavaScript, những người bạn đồng hành không thể thiếu trong thế giới phát triển web.

Cấu trúc cơ bản của một tài liệu HTML

Một tài liệu HTML cơ bản bao gồm các thành phần sau:

• !DOCTYPE html: Khai báo phiên bản HTML được sử dụng.
• html: Thẻ gốc bao bọc toàn bộ nội dung của trang web.
• head: Chứa thông tin về trang web, như tiêu đề, meta description, liên kết đến CSS, JavaScript.
• title: Tiêu đề của trang web, hiển thị trên thanh tiêu đề của trình duyệt.;
• body: Chứa nội dung hiển thị trên trang web.

Mối liên hệ giữa HTML, CSS và JavaScript

HTML, CSS và JavaScript là ba công nghệ nền tảng của phát triển web. Chúng phối hợp với nhau để tạo ra trải nghiệm người dùng hoàn chỉnh. HTML cung cấp cấu trúc, CSS định dạng giao diện (màu sắc, kiểu chữ, bố cục), và JavaScript thêm tính tương tác (hiệu ứng, xử lý sự kiện). Ví dụ, HTML tạo ra nút bấm, CSS định dạng màu sắc và hình dáng nút, JavaScript xử lý hành động khi người dùng nhấp vào nút.

Lịch sử phát triển của HTML và HTML5

HTML, ngôn ngữ nền tảng của web, bắt đầu hành trình vĩ đại của mình vào năm 1990 dưới bàn tay của nhà khoa học máy tính lỗi lạc Tim Berners-Lee. Phát minh này đã đặt nền móng cho việc chia sẻ thông tin một cách dễ dàng và rộng rãi trên mạng internet, mở ra một kỷ nguyên mới cho truyền thông và kết nối toàn cầu. Suốt quá trình phát triển, HTML đã trải qua nhiều phiên bản cập nhật và cải tiến, mỗi phiên bản đều mang đến những tính năng và khả năng mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng phức tạp của người dùng và sự tiến bộ không ngừng của công nghệ web.

Đến năm 2014, sự xuất hiện của HTML5 đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử của ngôn ngữ này. HTML5 không chỉ kế thừa những ưu điểm của các phiên bản trước mà còn giới thiệu một loạt tính năng đột phá, bao gồm khả năng nhúng trực tiếp video và audio mà không cần đến các plugin bên ngoài, khả năng vẽ đồ họa mạnh mẽ với canvas, và đặc biệt là khả năng tương thích tuyệt vời trên nhiều thiết bị di động khác nhau. Chính những cải tiến vượt trội này đã giúp HTML5 nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn được chấp nhận rộng rãi trong ngành công nghiệp web, được sử dụng trong hầu hết các website hiện đại ngày nay, mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn và khả năng tương tác phong phú hơn.

HTML và WordPress: Mối quan hệ mật thiết

Tại sao cần hiểu HTML khi sử dụng WordPress?

Mặc dù WordPress cung cấp giao diện quản trị trực quan, hiểu biết về HTML mang lại nhiều lợi ích:

• Tùy chỉnh giao diện: HTML cho phép bạn chỉnh sửa sâu hơn vào cấu trúc của theme, vượt qua giới hạn của các tùy chỉnh mặc định.
• Sửa lỗi nhanh chóng: Khi gặp sự cố về hiển thị, bạn có thể kiểm tra mã HTML để xác định nguyên nhân.
• Tối ưu SEO: Sử dụng các thẻ HTML đúng cách giúp cải thiện thứ hạng website trên công cụ tìm kiếm.
• Tích hợp với plugin và widget: Nhiều plugin và widget cho phép chèn mã HTML tùy chỉnh.

HTML trong Theme WordPress: Cấu trúc và Template

Theme WordPress được xây dựng từ các tệp template, thường chứa mã PHP và HTML. Hiểu HTML giúp bạn tùy chỉnh các template này để thay đổi bố cục, hiển thị nội dung theo ý muốn.

HTML trong trình soạn thảo WordPress (Gutenberg và Classic Editor)

Trình soạn thảo Gutenberg, được biết đến là trình soạn thảo mặc định của WordPress, đã mang đến một trải nghiệm chỉnh sửa nội dung hoàn toàn mới dựa trên các khối (blocks) linh hoạt. Với Gutenberg, việc tạo ra các bố cục phức tạp trở nên trực quan và dễ dàng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, nếu bạn muốn can thiệp sâu hơn vào mã nguồn, Gutenberg vẫn cung cấp chế độ "Code editor" cho phép bạn chỉnh sửa trực tiếp mã HTML, mở ra khả năng tùy biến vô tận. Đối với những người dùng vẫn quen thuộc và yêu thích trình soạn thảo Classic Editor, chế độ "Text" quen thuộc vẫn luôn sẵn sàng để bạn chỉnh sửa HTML một cách trực tiếp và hiệu quả.

Widget Custom HTML: Tùy biến nội dung dễ dàng

Widget "Custom HTML" là một công cụ mạnh mẽ được tích hợp sẵn trong WordPress, cho phép bạn dễ dàng tùy chỉnh nội dung hiển thị ở các khu vực widget, chẳng hạn như sidebar, footer, hay bất kỳ vị trí nào mà theme của bạn hỗ trợ. Với widget này, việc chèn mã HTML tùy chỉnh trở nên vô cùng đơn giản, giúp bạn dễ dàng thêm các đoạn mã quảng cáo, tích hợp các biểu mẫu liên hệ, hiển thị nội dung từ các dịch vụ bên ngoài, hoặc bất kỳ nội dung tùy chỉnh nào khác mà bạn muốn hiển thị trên website của mình, mang lại sự linh hoạt và cá nhân hóa cao cho website.

Child Theme và vai trò của HTML trong việc tùy chỉnh Theme

Child Theme, hay còn gọi là theme con, là một giải pháp tuyệt vời để tùy chỉnh giao diện WordPress một cách an toàn và hiệu quả. Child Theme kế thừa tất cả các đặc tính và chức năng của theme cha (parent theme), đồng thời cho phép bạn ghi đè hoặc thêm mới các tệp tin mà không ảnh hưởng đến theme gốc. Điều này đặc biệt quan trọng khi theme cha được cập nhật, vì các thay đổi của bạn sẽ không bị mất. HTML đóng vai trò then chốt trong việc tùy chỉnh Child Theme, cho phép bạn chỉnh sửa cấu trúc, bố cục, và nội dung của website một cách chi tiết thông qua việc chỉnh sửa các tệp template HTML, mang đến khả năng tùy biến sâu rộng và bảo toàn các tùy chỉnh của bạn qua các lần cập nhật theme.

Các thẻ HTML quan trọng trong WordPress

Nhóm thẻ cấu trúc: html, head, body

Đây là ba thẻ cơ bản tạo nên cấu trúc của một trang HTML. Thẻ html bao bọc toàn bộ nội dung, thẻ head chứa thông tin meta, và thẻ body chứa nội dung hiển thị cho người dùng.

Nhóm thẻ tiêu đề: h1 đến h6 (Tối ưu SEO với thẻ Heading)

Các thẻ tiêu đề từ h1 đến h6 được sử dụng để tạo cấu trúc cho nội dung. H1 là tiêu đề chính của trang, h6 là tiêu đề phụ, và cứ thế tiếp tục. Việc sử dụng thẻ tiêu đề đúng cách rất quan trọng cho SEO, giúp bot tìm kiếm hiểu được cấu trúc nội dung.

Nhóm thẻ định dạng văn bản: p, strong, em, br, hr

• p: Thẻ đoạn văn.
• strong: Nhấn mạnh văn bản (in đậm).
• em: Nhấn mạnh văn bản (in nghiêng).
• br: Xuống dòng.
• hr: Đường kẻ ngang.

Nhóm thẻ liên kết và hình ảnh: a, img

• a: Thẻ liên kết, được sử dụng để tạo liên kết đến các trang web khác hoặc các phần khác trong cùng một trang web.
• img: Thẻ hình ảnh, được sử dụng để chèn hình ảnh vào trang web. Thuộc tính alt của thẻ img rất quan trọng cho SEO, giúp bot tìm kiếm hiểu được nội dung của hình ảnh.

Nhóm thẻ danh sách: ul, ol, li

• ul: Danh sách không thứ tự (dấu đầu dòng).
• ol: Danh sách có thứ tự (số thứ tự).
• li: Mục danh sách.

Nhóm thẻ bảng: table, tr, td, th

• table: Bảng.
• tr: Hàng trong bảng.
• td: Ô dữ liệu trong bảng.
• th: Ô tiêu đề trong bảng

Nhóm thẻ div và span cho việc phân chia và định dạng

• div: Thẻ chia khối, được sử dụng để nhóm các phần tử HTML lại với nhau và áp dụng định dạng cho cả khối.
• span: Thẻ nội tuyến, được sử dụng để áp dụng định dạng cho một phần nhỏ của văn bản.

Ứng dụng thực tế của HTML trong WordPress

Chèn hình ảnh và video với chú thích bằng HTML

Bạn có thể sử dụng thẻ figure và figcaption để chèn hình ảnh và video với chú thích một cách rõ ràng và semantic.

Tạo liên kết nội bộ và liên kết ngoài với thẻ a

Thẻ a cho phép bạn tạo liên kết đến các trang khác trong website (liên kết nội bộ) hoặc đến các website khác (liên kết ngoài).

Tạo bảng dữ liệu trong bài viết bằng HTML

Thẻ tablecho phép bạn tạo bảng dữ liệu một cách rõ ràng và có cấu trúc.

Tùy chỉnh CSS inline bằng thuộc tính style (Cẩn trọng khi sử dụng)

Thuộc tính style cho phép bạn áp dụng CSS trực tiếp vào một phần tử HTML. Ví dụ: p style="color: blue;"Đoạn văn màu xanh./p. Tuy nhiên, việc sử dụng CSS inline không được khuyến khích vì nó làm mã HTML khó bảo trì và không tuân theo nguyên tắc tách biệt nội dung và trình bày. Nên ưu tiên sử dụng CSS trong file riêng hoặc trong thẻ style trong head.

Nhúng mã nhúng (embed code) từ các nền tảng khác (YouTube, Vimeo, Google Maps,…)

Nhiều nền tảng cung cấp mã nhúng (embed code) để bạn chèn nội dung của họ vào website của mình. Mã nhúng thường là một đoạn mã HTML, thường sử dụng thẻ iframe. Ví dụ, bạn có thể nhúng video YouTube bằng cách sao chép mã nhúng từ YouTube và dán vào bài viết WordPress.

Tối ưu SEO với HTML trong WordPress

Tối ưu thẻ tiêu đề và meta description

Thẻ title trong head xác định tiêu đề của trang web, hiển thị trên thanh tiêu đề của trình duyệt và trong kết quả tìm kiếm. Thẻ meta description cung cấp một đoạn mô tả ngắn về nội dung trang web, hiển thị dưới tiêu đề trong kết quả tìm kiếm. Cả hai thẻ này đều rất quan trọng cho SEO. Hãy đảm bảo chúng chứa từ khóa chính và mô tả chính xác nội dung trang.

Sử dụng thẻ Heading đúng cách để tạo cấu trúc nội dung

Việc sử dụng thẻ Heading (h1 đến h6) một cách logic và có cấu trúc giúp bot tìm kiếm hiểu được nội dung bài viết. Chỉ nên có một thẻ h1 trên mỗi trang, và sử dụng các thẻ h2 đến h6 theo thứ tự phân cấp.

Tối ưu thẻ alt cho hình ảnh

Thuộc tính alt của thẻ img cung cấp một đoạn mô tả văn bản cho hình ảnh. Điều này không chỉ giúp người dùng khi hình ảnh không tải được mà còn giúp bot tìm kiếm hiểu được nội dung của hình ảnh, từ đó cải thiện SEO. Hãy viết mô tả ngắn gọn, chính xác và chứa từ khóa liên quan.

Cấu trúc URL thân thiện với SEO

Cấu trúc URL ngắn gọn, dễ đọc và chứa từ khóa giúp cải thiện SEO. WordPress cho phép bạn tùy chỉnh permalink (cấu trúc URL) trong phần Cài đặt.

Tối ưu tốc độ tải trang với HTML (Minify HTML, tối ưu hình ảnh)

Tốc độ tải trang là một yếu tố quan trọng trong SEO. Bạn có thể tối ưu tốc độ tải trang bằng cách:

• Minify HTML: Loại bỏ các khoảng trắng và ký tự không cần thiết trong mã HTML để giảm kích thước tệp.
• Tối ưu hình ảnh: Sử dụng hình ảnh có kích thước phù hợp và định dạng tối ưu (ví dụ: WebP) để giảm dung lượng tệp.

Các công cụ hỗ trợ và tài liệu học HTML

Các trình soạn thảo HTML phổ biến

Có rất nhiều trình soạn thảo HTML miễn phí và trả phí, giúp bạn viết mã HTML dễ dàng hơn. Một số trình soạn thảo phổ biến bao gồm:

• Visual Studio Code (miễn phí)
• Sublime Text (trả phí, dùng thử miễn phí)
• Atom (miễn phí)
• Notepad++ (miễn phí)

Các công cụ kiểm tra HTML (HTML Validator)

Các công cụ kiểm tra HTML giúp bạn phát hiện lỗi trong mã HTML và đảm bảo nó tuân theo các tiêu chuẩn. Một số công cụ phổ biến bao gồm:

• W3C Markup Validation Service
• HTML Validator

Các website và khóa học học HTML trực tuyến

Có rất nhiều tài nguyên học HTML trực tuyến miễn phí và trả phí. Một số website và khóa học phổ biến bao gồm:

• MDN Web Docs (miễn phí)
• w3schools.com (miễn phí)
• freeCodeCamp.org (miễn phí)
• Codecademy (trả phí)
• Udemy (trả phí)

Tài liệu tham khảo chính thức từ W3C và MDN Web Docs

W3C (World Wide Web Consortium) là tổ chức tiêu chuẩn hóa web, cung cấp tài liệu chính thức về HTML. MDN Web Docs (Mozilla Developer Network) cũng là một nguồn tài liệu rất uy tín và đầy đủ về HTML.

Lời kết

Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và chi tiết về HTML, đặc biệt là trong ngữ cảnh WordPress. Hiểu biết về HTML sẽ giúp bạn tùy chỉnh website của mình một cách chuyên nghiệp hơn, tối ưu SEO và giải quyết các vấn đề phát sinh