23 bài học sáng tạo về nghề viết lách trực tuyến

Khái niệm một người viết tốt cách đây khoảng 15 năm và bây giờ chắc hẳn không còn giống nhau. Với sự xâm nhập của công nghệ và sự phát triển của nền tảng Internet, bên cạnh tài năng “biến hóa” con chữ, một người viết tốt cần trau dồi nhiều kiến thức khác như SEO, nghiên cứu từ khóa,... hay thậm chí phải học cách tự chăm sóc bản thân.

Dưới đây là 24 bài học đáng giá bất cứ writer hay marketer nào cũng cần biết, trong đó có 14 điều không nên làm và 10 điều nên làm.

Việc bạn làm gì khi thoát ra khỏi thế giới con chữ cũng không kém phần quan trọng, nhất là sau khoảng thời gian sáng tạo.

NHỮNG ĐIỀU KHÔNG NÊN LÀM

1. Đừng bắt chước đối thủ

Đây là điều tối kỵ đối với bất kỳ người làm nghề viết nào, thế nhưng nó vẫn diễn ra với những người trẻ mới vào nghề hay làm việc thời vụ, ở đủ lĩnh vực từ tài chính đến bất động sản.

Mỗi người có một chiến thuật khác nhau, và hướng đến nhóm đối tượng khác nhau. Nếu bạn bắt chước đối thủ của mình, làm sao bạn trở nên nguyên bản, và có tiếng nói độc đáo trên thị trường?

Nói về viết, thứ mà bạn nên để tâm sức và thời gian về đối thủ là xếp hạng từ khóa (keyword ranking) và những website được đứng top.

2. Đừng bỏ qua nghiên cứu keywords

Công việc viết sẽ dễ dàng và tự do hơn nếu không có nghiên cứu keyword, đúng không? Nhưng đây là công việc cần thiết, hầu hết cho những chiến dịch dài hạn. Nó phải được đưa vào chiến lược nội dung trước mỗi quý, để dành chỗ nếu cần thay đổi các dịch vụ/sản phẩm mới hay những thứ mang tính thời sự khác.

Mỗi nghiên cứu keyword được hoàn thành cho từng nền tảng như blog, trang dịch vụ,... sau đó được đưa cho writer thông qua bản hướng dẫn SEO.

3. Đừng quên làm bài viết nổi bật

Có một bí quyết để làm bài viết của bạn nổi bật, đó là “đừng lãng phí một từ nào”. Nói cách khác, mỗi từ bạn dùng phải “đắt xắt ra miếng”. Nếu có một từ tối nghĩa hay không bổ sung một giá trị nào, hãy loại bỏ và viết ngay từ khác, hay thậm chí là viết lại toàn bộ.

Hãy phân bổ năng lượng đồng đều cho từng bài viết, cho dù đó là một bài mô tả sản phẩm 160 chữ hay bài blog 2500 chữ.

4. Đừng quên tập trung vào tiêu đề

Tiêu đề là một trong những yếu tố quan trọng nhất để giữ chân người đọc. Hãy dành nhiều thời gian và năng lượng sáng tạo cho nó, chọn lọc từ khóa, và làm cho nó thật hấp dẫn.

5. Đừng thiếu nhất quán

Khi post bài lên fanpage hay website, bạn thường chọn một số khung giờ nhất định vì lúc đó lượng traffic cao nhất. Đối với công việc viết cũng vậy, hãy tự luyện viết vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Khi đó tâm trí lẫn sự sáng tạo của bạn sẽ thích ứng nhanh thôi, từ ngữ cũng sẽ tuôn ra tự nhiên hơn. Ai nói rằng họ cần năng lượng sáng tạo mới có thể viết chính là những người thiếu kỷ luật.

6. Đừng trì hoãn

Đừng đợi đến một giây phút hoàn hảo, hãy làm cho mỗi giây phút trở nên hoàn hảo. Đây là lời khuyên dành cho những người muốn có được sự sáng tạo, chất lượng và năng suất vào một khoảng thời gian nhất định trong ngày. Ngay cả cụm từ “nhà văn chết đói” cũng không còn đúng ở thời buổi này nữa. Có hàng ngàn công việc về viết lách ngoài kia, công nghệ sẽ giúp bạn tìm được thứ mà bạn muốn dễ dàng. Hãy ngưng biện minh cho sự trì hoãn của mình nếu bạn muốn trở thành người viết chuyên nghiệp.

7. Đừng trở nên hoàn hảo

Viết cho đến khi bài viết trở nên hoàn hảo cũng chỉ là một dạng khác của sự trì hoãn, bởi chẳng có gì trên đời này là hoàn hảo. Sự không hoàn hảo sẽ giúp bạn tiết kiệm nhiều năng lượng và sự bực dọc, thay vào đó để dành công sức cho bài viết khác.

8. Đừng đạo văn

Quá đơn giản và hiển nhiên, đừng bao giờ làm việc này nếu bạn không muốn đánh mất tất cả.

9. Đừng tập trung vào tỷ suất hoàn vốn lập tức

Nhiều khách hàng muốn thấy tỷ suất hoàn vốn (ROI) ngay lập tức, khoảng trong vài tuần. Đối với những người có tư duy dài hạn, họ không tập trung vào điều này. Với tư cách là người làm nghề viết nói riêng hay marketing nói chung, chúng ta cần:

• Xây dựng lòng tin và cho họ xem kết quả từ những khách hàng trước

• Chứng minh rằng kết quả rồi cũng sẽ đến - nhưng họ cần kiên nhẫn

• Hãy nói về những con số ảo - chẳng hạn như tại sao số Like lại ít quan trọng hơn xây dựng lượng khán giả trung thành

• Hãy cứ kiên trì với chiến lược của bạn

Bạn sẽ không bao giờ thấy được ROI ngay lập tức với nhiều bài viết, trừ những bài viết “viral”. Nhiều người sẽ làm tất cả mọi thứ để có một bài viết “viral”, nhưng lại không tập trung vào chiến lược lâu dài.

10. Đừng cố gắng dọa dẫm hay gây ảnh hưởng

Có lẽ bạn đã thấy rất nhiều người viết thành công bằng cách dọa dẫm hay gây ảnh hưởng theo hướng tiêu cực. Có nhiều khách hàng còn ép buộc bạn viết theo cách mà bạn cảm thấy không phù hợp, bởi nó liên quan đến đạo đức. Đây thường là những người có cái tôi cao mà bạn không nên dính líu vào. Hãy chuẩn bị sẵn một kế hoạch và chiến lược phù hợp để sẵn sàng giải thích với họ.

11. Đừng chỉ viết vì SEO

Đây là điều quan trọng mà bạn cần nhớ: đừng viết để làm hài lòng công cụ tìm kiếm thay vì người đọc thực sự của bạn. Như vậy có nghĩa là bạn đang không phục vụ khách hàng, đang không đặt khách hàng làm ưu tiên, và điều đó rất dễ khiến bạn thất bại. Tất nhiên bạn cần một chiến lược SEO cho nội dung yêu cầu, nhưng đừng chỉ tập trung vào SEO, câu chuyện bạn kể mới chính là thứ bạn cần chú ý.

12. Đừng quên làm dàn bài

Quy trình của một bài viết cũng quan trọng như tính sáng tạo trong bài viết đó. Đôi khi, ta chỉ cần nắm bắt được nghệ thuật viết mở bài hoặc kết bài thì những thứ khác sẽ tuôn trào đúng lúc, đúng chỗ. Lấy bài blog này làm ví dụ, trước khi viết tôi phải vạch ra 24 tiểu đề cùng với đoạn mở đầu. Sau khi điền vào từng tiểu đề, tôi bỏ đi làm việc khác rồi viết lại vào hôm sau. Đến kết bài, tôi cũng viết, bỏ đi, rồi lại biên tập. Đôi khi bạn có thể viết phần kết trước, rồi đến thân, đến mở. Chỉ cần bạn có một dàn bài trước, mọi thứ sẽ trở nên dễ dàng.

13. Đừng ngồi - hãy đứng!

Nếu Ernest Hemingway đứng để viết, thì chúng ta cũng có thể làm điều đó. Nghe thật kỳ quái đúng không? Nhưng nó khiến những thứ đang rối rắm trong đầu bạn trở nên rõ ràng hơn đấy!

14. Đừng phớt lờ sức khỏe tinh thần và thể chất

Nếu bạn không khỏe mạnh về mặt tinh thần và thể chất, có lẽ bạn không thể viết hết khả năng của mình. Hãy chăm sóc mình tử tế để có thể chăm sóc bài viết của mình thật chỉn chu. Những cốc nước trái cây, thuốc bổ sung vitamin, 20 phút tập thể thao mỗi ngày không phải là bất khả thi dù bạn có bận rộn đến đâu.

NHỮNG ĐIỀU NÊN LÀM

Hãy chăm sóc mình tử tế để có thể chăm sóc bài viết của mình thật chỉn chu.

15. Hãy học về lòng kiên nhẫn

Kiên nhẫn là yếu tố thúc đẩy bất cứ thành công nào trong cuộc sống, từ mối quan hệ đến xây dựng doanh nghiệp, đặc biệt là viết lách. Những bài viết hay thường tốn thời gian. Và hầu hết thời gian này liên quan đến biên tập. Hãy học cách kiên nhẫn để viết, để biên tập, tái biên tập càng nhiều lần cần thiết càng tốt, rồi bạn sẽ trở thành một cây viết tốt hơn. Nhưng, một lần nữa, chủ nghĩa hoàn hảo đối với người viết chính là một dạng trì hoãn.

16. Hãy thật kỷ luật để thành thạo nghề viết (tuy thành thạo là điều không thể)

Thật ra việc không thể thành thạo một thứ gì đó sẽ là động lực để ta luôn cố gắng hết khả năng của mình. Hãy nhìn vào những cây viết tên tuổi trên thế giới như Hemingway, Delillo hay Twain, họ đều là những người cực kỳ kỷ luật để thành thạo nghề viết. Nhưng hãy nhớ rằng thành thạo là điều không thể, chỉ có nỗ lực của họ để thành thạo lại khiến họ trở thành những cây viết tuyệt vời. Minh chứng là tác phẩm của họ chắc chắn còn tồn tại khoảng 100 năm nữa, còn bạn thì sao?

17. Hãy viết lại tất cả mọi thứ

Viết. Biên tập. Viết lại. Rồi biên tập và viết lại lần nữa.

Trong lúc viết lại, hãy cắt bỏ tất cả mọi thứ không liên quan, và đơn giản hóa mọi thứ. Bạn có thể lên dàn ý, sau đó đặt bút viết đại một bản nháp mà không lo lắng về bất kỳ vấn đề nào về ngữ pháp, từ ngữ, chính tả. Và viết lại là khi phép màu xảy ra. Nhưng một lần nữa, hãy nhớ đừng biên tập đến độ “hoàn hảo”. Bạn sẽ làm mình phát điên và không thể nộp bài đúng giờ.

18. Hãy nghiên cứu sâu chủ đề bạn viết

Bất kể bạn đang viết gì, hãy nghiên cứu nó. Đọc càng nhiều càng tốt, hoặc áp dụng bất cứ thứ gì phù hợp với bạn, như podcast, sách nói, phim tài liệu,... Bạn càng am hiểu về chủ đề bao nhiêu thì câu chữ sẽ dễ tuôn trào bấy nhiêu, và thời gian để cải thiện bài cũng nhanh hơn.

Tuy nhiên, đừng cố thể hiện mình là một chuyên gia, hãy trở thành một người mà người khác muốn cộng tác vì những bài viết chất lượng.

19. Hãy học SEO Onpage

SEO Onpage là phương pháp gồm những yếu tố để tối ưu website với mục đích cải thiện thứ hạng tìm kiếm của website.

Hãy tìm hiểu về những cấu trúc liên kết nội bộ để làm nổi bật trang cho cả người đọc và công cụ tìm kiếm. Bên cạnh đó, bạn cũng cần biết định dạng SEO bằng cách:

• Chia nhỏ nội dung và đặt đầu đề ở mỗi đoạn

• Sử dụng các gạch đầu dòng

• Nhấn mạnh những câu hay từ quan trọng bằng cách in đậm hoặc in nghiêng

Nếu bạn đang quản lý một trang web, hãy học cách viết một đoạn mô tả (meta description) trong 160 chữ, bởi nó cũng có là thứ sẽ thu hút người đọc như tiêu đề bài viết vậy.

20. Hãy nỗ lực để viết vì uy tín, danh tiếng và lòng tin

Bạn có biết từ nghệ thuật trong tiếng Anh (ART) viết tắt cho những từ nào? Đó là Authority (Uy tín) - Reputation (Danh tiếng) - Trust (Lòng tin). Mỗi lần bắt tay vào viết một thứ gì, hãy nhớ mình đang tạo ra ba thứ đó, lúc đó ROI cũng sẽ “vào như nước”.

21. Hãy dành ra khoảng thời gian sáng tạo trong khả năng của bạn

Hãy nhớ rằng chúng ra chỉ có một lượng thời gian giới hạn trong ngày mà mình cực kỳ tập trung và sáng tạo, có thể là 3 tiếng, hay thậm chí chỉ nửa tiếng. Cho dù thế nào, hãy tìm ra khoảng thời gian đó của mình.

Và cũng như mọi thứ khác trong đời, bạn có thể tự rèn luyện để tăng khoảng thời gian sáng tạo của mình lên. Điều này có thể liên hệ với điều 5 ở trên, nếu bạn dành một khoảng thời gian nhất định mỗi ngày chỉ để viết, đọc, viết, không làm gì khác, và bạn kiên trì với lịch trình đó thì trong vài ngày sức tập trung sáng tạo của bạn cũng sẽ tăng lên.

22. Hãy đọc mỗi ngày về viết lách và chủ đề bạn đang tìm hiểu

Điều này lại có liên hệ với điều 18 về nghiên cứu thị trường ngách. Bên cạnh nghiên cứu, bạn cũng nên đọc về chủ đề đó mỗi ngày ở các phương tiện truyền thông đại chúng đáng tin cậy. Hãy tìm những blog với các cây viết cứng tay và tiếp thu bài học của họ.

Đối với viết lách cũng vậy. Chỉ cần gõ “bí quyết viết lách” là một tỷ kết quả sẽ hiện ra. Chắc chắn bạn sẽ tìm thấy điều gì đó đáng học trong số những bài viết đó.

23. Hãy tận dụng thời gian nghỉ ngơi

Dù đã bàn rất nhiều về viết lách, nhưng có thể nói rằng việc bạn làm gì khi thoát ra khỏi thế giới con chữ cũng không kém phần quan trọng, nhất là sau khoảng thời gian sáng tạo.

Bạn cần phải quay lưng đi, để cho tất cả những thứ vừa làm từ từ định hình trong tiềm thức của mình. Bạn có thể đi tắm và bật một chút nhạc, hay đọc một thứ gì đó không liên quan với chủ đề đang viết. Khi quay trở lại với đôi mắt tỉnh táo, năng lượng được phục hồi, bạn sẽ sản xuất nhiều sản phẩm chất lượng hơn với thời gian ngắn hơn.

Nếu bạn là một người viết, hãy quên việc uống Red Bull, cà phê, hay không tắm để tỉnh táo đi. Hãy đơn giản là gác lại mọi thứ khi bạn cảm thấy mình đang làm việc kém hiệu quả, sau đó quay lại với một bộ óc sáng suốt. Đừng tìm những giải pháp tạm thời và có hại với bản thân.

Đây cũng là lý do tại sao quản lý thời gian lại tối quan trọng với việc viết lách như thế. Nếu bạn có một bài viết phải làm trong 10 ngày, đừng đợi đến ngày thứ 9 mới viết. Thay vào đó, hãy dàn trải nó ra, cho dù chỉ là nửa tiếng mỗi ngày, để tránh tình trạng “nước tới chân mới nhảy”.

Khi chúng ta ép bản thân để viết về thứ gì đó mình không biết hay trước đó không hiểu, việc tìm hiểu nó sẽ giúp đầu óc ta tỉnh táo và tràn đầy năng lượng hơn. Ngày nào bạn cũng viết về xe đạp, nhưng hôm nay thử làm một việc hoàn toàn khác, như nghiên cứu về dân tộc thiểu số chẳng hạn. Tại sao không? Những thứ như thế cần được nghiên cứu sâu, nhưng kết quả sẽ rất xứng đáng với nỗ lực nghiên cứu đó, đặc biệt là khi bạn quay lại với việc viết lách hàng ngày. Lúc đó bộ não của bạn sẽ nhận ra nó hoạt động hiệu quả thế nào khi bạn viết chủ đề mà mình yêu thích. Hơn nữa, cách tốt nhất để học là thông qua viết lách, nên càng viết về những điều không biết, bạn lại biết nhiều hơn.

Là một người viết online vào thời đại này chắc hẳn có lắm thách thức hơn nhiều năm về trước. Tất nhiên bạn không cần phải biết về SEO, về khán giả mục tiêu, hay viết lại tất cả những thứ bạn đã viết. Nhưng như thế thì bài viết của bạn sẽ mãi mãi ở mức trung bình, mà trung bình thì khó có được lòng trung thành của người đọc. Hơn nữa, trong thập kỷ tới, những thứ “phiền phức” như thế vẫn sẽ còn nhiều và nhiều hơn, nên việc bạn rèn luyện từ lối tư duy đến kiến thức, kỹ năng hợp thời là điều vô cùng cần thiết.

(Writerslife)

Tags: trực tuyến, writer, bài học, sáng tạo, viết lách