DDoS là gì? 7 điều cần biết về Tấn công Từ chối Dịch vụ

Đã bao giờ website bạn cần truy cập, hoặc máy chủ game bạn đang chơi bỗng dưng "sập" không một lời giải thích? Rất có thể đó là hậu quả của một cuộc tấn công mạng. Vậy ddos là gì và sức tàn phá của chúng thực sự ra sao? Bài viết này sẽ giải thích tường tận từ cách hoạt động, dấu hiệu nhận biết đến các bước phòng chống và xử lý hiệu quả nhất.

DDoS là gì?

DDoS là viết tắt của Distributed Denial of Service, dịch ra Tiếng Việt là Tấn công Từ chối Dịch vụ Phân tán. Đây là một nỗ lực có chủ đích của kẻ xấu nhằm làm cho một dịch vụ trực tuyến (như website, ứng dụng, server game) không thể hoạt động bằng cách làm quá tải hệ thống với một lượng truy cập khổng lồ từ nhiều nguồn khác nhau.

Để dễ hình dung nhất, hãy tưởng tượng mục tiêu bị tấn công là một siêu thị lớn có một cửa ra vào duy nhất.

• Hoạt động bình thường: Các khách hàng thực sự lần lượt đi qua cửa, vào mua sắm và ra về. Siêu thị hoạt động trơn tru.
• Khi bị tấn công DDoS: Kẻ xấu thuê hàng ngàn người không có nhu cầu mua sắm (đây là các truy cập ảo) cùng lúc ùa đến cửa siêu thị. Họ không vào trong mà chỉ đứng chen chúc, chặn cứng ở lối ra vào.

Kết quả là, những khách hàng thật sự dù rất muốn vào mua hàng cũng không thể nào chen qua được đám đông. Cửa siêu thị bị tắc nghẽn hoàn toàn. Siêu thị tuy không bị phá hoại về tài sản nhưng hoàn toàn tê liệt, không thể phục vụ khách hàng và không tạo ra doanh thu. Đó chính xác là những gì một cuộc tấn công DDoS gây ra cho một website hay dịch vụ trực tuyến.

Phân biệt DoS và DDoS

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa DoS và DDoS. Mặc dù có cùng mục tiêu là làm tê liệt dịch vụ, nhưng quy mô và phương thức của chúng hoàn toàn khác nhau. Sự khác biệt này là cực kỳ quan trọng để hiểu được mức độ nguy hiểm của DDoS.

Rõ ràng, DDoS nguy hiểm và khó đối phó hơn DoS rất nhiều lần.

Cách thức một cuộc tấn công DDoS hoạt động?

Một cuộc tấn công DDoS tinh vi không tự nhiên xảy ra. Kẻ tấn công (hacker) thường chuẩn bị một cách có hệ thống qua nhiều giai đoạn. Quá trình này thường bao gồm ba bước chính.

Bước 1: Xây dựng đội quân (Mạng Botnet)

Đây là giai đoạn chuẩn bị quan trọng nhất. Hacker sẽ phát tán các phần mềm độc hại (malware) qua email lừa đảo, các trang web không an toàn, hoặc các lỗ hổng phần mềm. Khi người dùng không may bị lây nhiễm, máy tính của họ sẽ bị chiếm quyền điều khiển một phần và trở thành một "bot" (hay "zombie").

Hacker tiếp tục quá trình này với hàng ngàn, thậm chí hàng triệu máy tính trên khắp thế giới, tạo thành một mạng lưới máy tính ma gọi là Botnet. Chủ nhân của những máy tính này thường không hề hay biết thiết bị của mình đã trở thành một phần của đội quân tấn công.

Bước 2: Ra lệnh tấn công

Khi đã có trong tay một mạng Botnet đủ lớn, hacker sẽ sử dụng một máy chủ điều khiển (Command and Control Server - C&C Server) để gửi lệnh đến toàn bộ các bot trong mạng. Lệnh này chỉ định một mục tiêu cụ thể (ví dụ: địa chỉ IP của một website) và thời điểm bắt đầu tấn công.

Bước 3: Mục tiêu bị quá tải

Nhận được lệnh, toàn bộ mạng Botnet đồng loạt gửi một lượng yêu cầu truy cập khổng lồ đến máy chủ của nạn nhân. Mỗi bot chỉ gửi một lượng nhỏ yêu cầu, nhưng khi hàng triệu bot cùng hành động, tổng lưu lượng truy cập trở nên cực lớn.

Máy chủ của nạn nhân, với tài nguyên (băng thông, CPU, RAM) có hạn, không thể xử lý nổi cơn lũ truy cập này. Hệ thống sẽ bị chậm dần, treo, và cuối cùng là sụp đổ, dẫn đến tình trạng từ chối dịch vụ đối với người dùng hợp lệ.

Các kiểu tấn công DDoS phổ biến nhất

Tấn công DDoS có nhiều hình thức khác nhau, nhắm vào các điểm yếu khác nhau của hệ thống mạng. Chúng thường được chia thành ba nhóm chính.

Tấn công băng thông (Volumetric Attacks)

Đây là loại tấn công phổ biến và dễ hình dung nhất. Mục tiêu của chúng là tạo ra một lưu lượng truy cập lớn hơn nhiều lần so với khả năng chịu đựng của băng thông mạng nhà nạn nhân, gây ra tình trạng "kẹt xe" đúng nghĩa.

• Ví dụ điển hình: UDP Flood, ICMP Flood. Cuộc tấn công này giống như việc gửi hàng triệu bưu kiện rác đến một địa chỉ, làm tắc nghẽn toàn bộ hệ thống vận chuyển.

Tấn công giao thức (Protocol Attacks)

Loại tấn công này tinh vi hơn, nhắm vào việc khai thác các điểm yếu trong các giao thức mạng ở Tầng 3 và Tầng 4 của mô hình OSI. Chúng không cần tạo ra lưu lượng truy cập quá lớn, mà chủ yếu làm cạn kiệt tài nguyên của các thiết bị mạng như máy chủ hoặc tường lửa.

• Ví dụ điển hình: SYN Flood. Kẻ tấn công gửi hàng loạt yêu cầu kết nối (SYN) nhưng không bao giờ hoàn tất quá trình "bắt tay ba bước". Máy chủ sẽ phải chờ đợi phản hồi từ các yêu cầu dở dang này, dẫn đến việc tiêu tốn hết tài nguyên và không thể tiếp nhận kết nối mới.

Tấn công tầng ứng dụng (Application Layer Attacks)

Đây được xem là loại tấn công DDoS tinh vi và nguy hiểm nhất. Chúng nhắm vào Tầng 7 (tầng ứng dụng) của mô hình OSI, nơi các ứng dụng web hoạt động. Các cuộc tấn công này mô phỏng hành vi của người dùng thật, gửi các yêu cầu có vẻ hợp lệ (như tải một trang web, tìm kiếm sản phẩm) nhưng với tần suất cực lớn.

• Ví dụ điển hình: HTTP Flood. Vì các yêu cầu này trông giống như người dùng thật, tường lửa và các hệ thống phòng thủ thông thường rất khó phát hiện. Chúng làm cạn kiệt tài nguyên của máy chủ web (CPU, RAM) và khiến website bị sập.

Dấu hiệu nhận biết website đang bị tấn công DDoS

Việc phát hiện sớm một cuộc tấn công sẽ giúp bạn có thêm thời gian để phản ứng và giảm thiểu thiệt hại. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo phổ biến:

• Website hoặc dịch vụ đột ngột chậm một cách bất thường: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Thời gian tải trang kéo dài hàng chục giây hoặc thậm chí vài phút.
• Không thể truy cập website hoặc dịch vụ: Người dùng nhận được thông báo lỗi như "503 Service Unavailable" hoặc trình duyệt chỉ quay tròn mãi mà không tải được.
• Lượng truy cập tăng đột biến, bất thường: Các công cụ phân tích cho thấy một lượng traffic khổng lồ đổ về từ các nguồn lạ, thường là từ nhiều quốc gia khác nhau trong một khoảng thời gian ngắn.
• Hiệu suất máy chủ suy giảm nghiêm trọng: CPU hoặc RAM của máy chủ liên tục ở mức 100% dù không có hoạt động gì đặc biệt.
• Mạng nội bộ hoạt động chậm chạp: Nếu cuộc tấn công nhắm vào hạ tầng mạng chung, tất cả các dịch vụ trong cùng hệ thống đều có thể bị ảnh hưởng.

Phải làm gì khi bị tấn công DDoS?

Khi bạn nghi ngờ mình là nạn nhân của một cuộc tấn công DDoS, việc hành động nhanh chóng và có phương pháp là cực kỳ quan trọng.

1. Bước 1: Giữ bình tĩnh và xác nhận cuộc tấn công: Đừng vội kết luận. Đầu tiên, hãy kiểm tra các hệ thống nội bộ để chắc chắn rằng sự cố không phải do lỗi phần cứng hay cấu hình. Sử dụng các công cụ phân tích lưu lượng mạng để xác định xem có sự gia tăng traffic bất thường hay không.
2. Bước 2: Liên hệ ngay lập tức với nhà cung cấp Hosting/ISP: Đây là những người đầu tiên bạn cần thông báo. Họ có các công cụ chuyên dụng và kinh nghiệm để phân tích và có thể hỗ trợ bạn triển khai các biện pháp ngăn chặn ban đầu, ví dụ như "lọc rác" (blackholing) để tạm thời giảm bớt dòng tấn công.
3. Bước 3: Phân biệt lưu lượng truy cập tốt và xấu: Cố gắng xác định các đặc điểm chung của lưu lượng tấn công (ví dụ: đến từ một quốc gia cụ thể, sử dụng cùng một user-agent). Thông tin này sẽ giúp các chuyên gia bảo mật tạo ra các quy tắc lọc chính xác hơn.
4. Bước 4: Triển khai các dịch vụ bảo vệ khẩn cấp: Nếu nhà cung cấp hosting không thể xử lý, hãy tìm đến các dịch vụ chống DDoS chuyên nghiệp. Nhiều nhà cung cấp như Cloudflare, Akamai, Imperva có các gói bảo vệ khẩn cấp, có thể được kích hoạt nhanh chóng để định tuyến lại lưu lượng truy cập qua hệ thống lọc của họ.

Cách phòng chống tấn công DDoS hiệu quả (Giải pháp dài hạn)

Việc xử lý khi bị tấn công chỉ là giải pháp tình thế. Một chiến lược phòng chống chủ động và dài hạn mới là chìa khóa để bảo vệ doanh nghiệp của bạn.

Đối với chủ website và doanh nghiệp

• Sử dụng dịch vụ chống DDoS chuyên nghiệp: Đây là phương pháp hiệu quả nhất. Các nhà cung cấp như Cloudflare, Akamai, AWS Shield có hạ tầng mạng lưới toàn cầu khổng lồ, có khả năng hấp thụ và lọc sạch các cuộc tấn công DDoS lớn nhất. Một ví dụ điển hình là cuộc tấn công memcached vào GitHub năm 2018 với lưu lượng lên tới 1.35 Tbps đã được Akamai xử lý thành công.
• Tăng cường băng thông mạng (Overprovisioning Bandwidth): Việc có nhiều băng thông hơn mức sử dụng thông thường sẽ tạo ra một khoảng đệm an toàn, giúp hệ thống của bạn chịu được các cuộc tấn công nhỏ mà không bị sập ngay lập tức.
• Cấu hình hạ tầng mạng một cách thông minh: Sử dụng tường lửa thế hệ mới (NGFW), hệ thống cân bằng tải (Load Balancer) và hệ thống phát hiện/phòng chống xâm nhập (IDS/IPS) để lọc các yêu cầu đáng ngờ và phân phối tải hợp lý.
• Xây dựng Kế hoạch Ứng phó Sự cố: Đừng đợi đến khi bị tấn công mới hành động. Hãy xây dựng một kịch bản ứng phó rõ ràng, xác định vai trò của từng cá nhân và các bước cần thực hiện để quá trình xử lý diễn ra nhanh chóng và hiệu quả.

Đối với người dùng cá nhân

Bạn có thể không phải là mục tiêu trực tiếp của DDoS, nhưng máy tính của bạn có thể vô tình trở thành một phần của mạng Botnet. Để bảo vệ thiết bị của mình và góp phần làm cho Internet an toàn hơn, hãy:

• Cài đặt và cập nhật phần mềm diệt virus: Sử dụng một chương trình diệt virus uy tín để quét và loại bỏ các phần mềm độc hại.
• Luôn cập nhật hệ điều hành và trình duyệt: Các bản cập nhật thường bao gồm các bản vá bảo mật quan trọng, giúp ngăn chặn malware khai thác lỗ hổng.
• Cẩn trọng với email và các tệp đính kèm lạ: Không bao giờ nhấp vào các liên kết đáng ngờ hoặc tải xuống các tệp từ những người gửi không xác định.
• Tránh sử dụng phần mềm bẻ khóa (crack): Đây là một trong những nguồn lây nhiễm malware phổ biến nhất.

Kết Luận

Tấn công DDoS là một mối đe dọa an ninh mạng hiện hữu, có khả năng gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về tài chính và uy tín cho bất kỳ tổ chức nào. Việc hiểu rõ ddos là gì, nhận biết được các dấu hiệu và trang bị một chiến lược phòng chống chủ động không còn là một lựa chọn, mà là một yêu cầu bắt buộc.

Bằng cách kết hợp giữa việc tăng cường hạ tầng và sử dụng các dịch vụ bảo vệ chuyên nghiệp, bạn có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro và đảm bảo hoạt động kinh doanh của mình được liên tục và an toàn.